Здесь можно найти учебные материалы, которые помогут вам в написании курсовых работ, дипломов, контрольных работ и рефератов. Так же вы мажете самостоятельно повысить уникальность своей работы для прохождения проверки на плагиат всего за несколько минут.
Предлагаем нашим посетителям воспользоваться бесплатным программным обеспечением «StudentHelp», которое позволит вам всего за несколько минут, выполнить повышение оригинальности любого файла в формате MS Word. После такого повышения оригинальности, ваша работа легко пройдете проверку в системах антиплагиат вуз, antiplagiat.ru, РУКОНТЕКСТ, etxt.ru. Программа «StudentHelp» работает по уникальной технологии так, что на внешний вид, файл с повышенной оригинальностью не отличается от исходного.
Тип работы: Курсовик.
Добавлен: 30.11.2021.
Год: 2021.
Страниц: 25.
Уникальность по antiplagiat.ru: < 30%
Описание (план):
OZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOQARI HAM ORTA ARNAWLI BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI BERDAQ ATINDA?I QARAQALPAQ MAMLEKETLIK UNIVERSITETI Tariyx fakulteti A’meliy Psixologiya talim ba?dar?nin “2” kurs studenti ___d?n ___pa’ninen
v Psixologiyada agressivlik mashqalas?n?n ilimiy- ameliy izertlew etilgenligi v Ospirimlik dawirinde agressiv ja?day? boy?nsha ilimiy qarawlarningrivojlan sh basq?shlar?
Kirisiw Prezidentimiz I. A. Karimov «Joqar? ruwx?yl?q - jenilmes kush» sh??armas?nda “Adepli, bilgir ham sanal?, miynetsevar, iyman -?qt?qatl? perzent tek?ana otaonaning, balki putkil jamiettiin en ulken bayl???dir” - dep ayt?p otkenler. Rawajlan?p barat?r?an jamiyetimizde saw awladt?, kamal insanlard? voyaga jetkiziw maselesine ulken itibar berilip at?r. Talim processinde pedagog menen oq?wsh?lard?n oz-ara sheriklik iskerligine tan social psixologiyal?q uyqasl?qt? tashkil etiw, talim subektlerin ?arezsiz, doretiwshilik pikirlewge uyretiw olard?n kasiplik tayarlaw ortal???n rawajlan?wlas?w? ham rawajlan?w?na al?p keledi. Zero, ontogenetik rawajlan?wd?n ospirimlik dawiri en quramal? ham de psixologiyal?q krizislar menen uyqaslas?p ketken, quwat? joqar?, ?ajarl?, janal?qqa chanqoq, alemdi ozlestiriwge intiluvchan, ?arezsizlikke beyim, may?sqaq, turpay?nda social normalard?n qaliplesiwi jedel pat menen keshetu??n dawir bol?p esaplanad?. Respublikam?zda izbe-izlik menen amelge as?r?l?p at?r?an “Kadrlar tayarlaw milliy programmas?”da us? mashqala?a bolek itibar qarat?lad?. Tap sol sebepli, talim processinde oq?t?wsh? menen oq?wsh?lar ortas?nda?? munasabetler ham de psixologiyal?q sheriklik iskerliginin jana bir basq?shqa otip barat?r?anl???n atap otiw mumkin. Barkamal awlad kamal? ideyas?n turm?sqa qollan?w etiw ush?n ?arezsizliktin daslepki kunlerinenoq milliy ruwx?yl?q, milliy talim ham tarbiya maseleleri jetekshi maselelerden biri esaplan?p at?r. Ekenin ayt?w kerek, talimtarbiya sanan?n jemisi ham sanan?n darejesi bol?w menen birge sanan?n rawajlan?w?n da belgileytu??n omil bol?p tab?lad?. Tap sol sebepli mamleketimizde «Talim tuwr?s?nda»gi N?zam ham «Kadrlar tayarlaw Milliy programmas?»d?n ekinshi sapa basq?sh?nda tapq?r, o?ada zeyinli, kushli intellektuall?q potensiya iyesi, qur?l?ssh? ham doretiwshilik aktiv, jeke, kasiplik, social, siyasiy turm?sda ?arezsiz turde oz jolin, orn?n tapa alatu??n, keleshektegi waz?ypalard? ald?nan kore bilip, olard? sheshiwde ham ?arezsiz qarar etiwge ?lay?q bol?an jaslard? voyaga jetkiziw tiykar?? waz?ypa etip qoy?lad?.
AGRESSIV MINEZ HULQ
Psixologiyada agressivlik mashqalas?n?n ilimiy- ameliy izertlew etilgenligi Ospirimlik 10 -11 jaslardan 14-15 jaslar?asha bol?an dawirdi qurayd?. Kopshilik oq?wsh?larda ospirimlik jas?na otiw, tiykar?nan, 5-klaslardan baslanad?. «Endi ospirim bala emes, biraq ulken da emes» - ayne sol tariyp ospirimlik dawirdin zarurli xarakterin anlatad?. Bul jasda ospirim rawajlan?w?nda keskin ozgerisler ruy bere baslayd?. Bul ozgerisler fiziologikal?q ham de psixologiyal?q ozgerisler bol?p tab?lad?. Fiziologikal?q ozgeris j?n?sl?q yetilishning baslan?w? ham bul menen baylan?sl? turde dene degi barl?q a?zalard?n jetilisken rawajlan?w? ham osiwi, kletka ham organizm strukturalar?nin qaytaldan qaliplese baslaw? bol?p tab?lad?. Organizmdegi ozgerisler tikkeley ospirim endokrin sistemas?n?n ozgerisleri menen baylan?sl?. Bul dawirde ishki sekretsiya bozidan biri gipofez bezinin funksiyas? aktivlesedi. On?n iskerligi organizm toq?malar?n?n osiwi ham zarurli ishki sekretsiya bozining (qalkonsimon boz, buyrek osiwi ham j?n?sl?q boz) islewin kushaytad?. Natiyjede boy usishi tezlashadi, j?n?sl?q jas? tol?w?a etiw (j?n?sl?q organlard?n rawajlan?w?, ekilemshi j?n?sl?q bozning payda bol?w? ) amelge asad?. Ospirimler ozlerin ulkenler s?yaql? tut?w?a hareket etediler. Olar ozlerinin uq?p, qabilet ham mumkinshiliklerin malim darejede joralar? ham oq?t?wsh?lar?na korsetiwge ?nt?lad?lar. Bul ja?dayd? apiway? guzetish jol? menen de ansat?ana koriw mumkin. Ospirimlik jas?na tan bol?an psixologiyal?q ayr?qshal?qlard? uyrene tur?p, ospirimler shaxs?n?n qaliplesip, rawajlan?p, kamal?a jetkenge erisiw jollar?n ham o?an tasir etetu??n biologiyal?q jane social faktorlard?n tikkeley tasirin tusiniw mumkin. Bul dawirde ospirim bax?tl? balal?q menen xayrlashgan, lekin ulkenler turm?s?nda ele oz orn?n tapa alma?an ja?dayda bolad?, ospirimlik dawiri «otish dawiri», «krizis davr», «qiyin davr» s?yaql? atlard? al?an psixologiyal?q korinisleri menen xarakterlenedi. Sebebi, bul jas da?? ospirimlerdin hattiharakatida alternativ, jana sharayatlarda oz orn?n tapa alma?anl?g?nan psixik jar?l?w hallar? da guzetiledi. Oz dawirinde L. S. vigotskiy bunday ja?dayd? «psixik rawajlan?w da?? krizis» dep ata?an. Ospirimlik jas?nda olard?n turpay?na tan bol?an bolek ayr?qshal?qlard? j?n?sl?q yetilishning baslan?w? menen an?qlama berb bolmayd?. J?n?sl?q yetilish ospirim turpay?na tiykar?? biologiyal?q faktor retinde tasir korsetip, bul tasir tikkeley emes, balki kobirek tikkeley bolma?an bol?p tab?lad?. Ospirimlik dawirine kobinese sozge kirmaslik, orl?q, q?zbal?q, oz kemshiliklerin tan almaslik, ur?sqaql?q s?yaql? ayr?qshal?qlar tan. Ulkenlerge sal?st?r?anda yovoz munasabettin payda bol?w?, qolays?z minez-qul?q belgileri j?n?sl?q yetilish sebepli payda bolatu??n belgiler bolmay, balki olar tikkeley bolma?an tasir korsetetu??n, ospirim jasaytu??nl?q social shart-sharayatlar qural? arqal? : on?n qatarlaslar?, turli jamaatler degi poziciyasi sebepli, ulkenler menen munasabeti, mektep ham shanara?? da?? munasabetleri sebepli juzege keletu??n xarakter belgileri bol?p tab?lad?. Mine sol social sharayatlard? ozgertiw jol? menen ospirimlerdin turpay?na tuwr?dan-tuwr? tasir korsetiw mumkin. Ospirimler asa eliklewchan bol?p, olarda ele an?q bir pikir, dunya?a kozqaras qaliplespegen bolad?. Olar s?rtq? tasirinlerge ham sezimlerge juda beriluvchan bolad?lar. Son?n menen birge, olar?a martlik, bat?rl?q, saq?yl?q da xos bol?p tab?lad?. S?rtq? tasirinlerge beriluvchanlik ospirimde jeke pikirdi juzege keliwine sebep bolad?, lekin bul jeke pikir kopshilik ja?daylarda tiykarlanmagan bolad?. Son?n ush?n da olar ata-analard?n, atirap da?? ulkenlerdin, son?n menen birge, ustazlard?n tuwr? jold? korsetiwlerine qaramay, oz pikirlerin otkeriwge hareket etediler. Juda kop ospirimler bul dawirde chekiw ham de spirtli ishimliklerge q?zikib qalad?lar. Ulken adam, son?n menen birge chekiwshi, ichuvchi s?yaql? jana rolda ozin qolay xis etedi. Bunday ja?daylar?a tusken ospirim juda uway?m?a tusedi ham ol ja?dayda krizis ja?day? yozaga keledi. Bul krizis ospirimdin ruwx?y osiwi, son?n menen birge, psixikasidagi ozgerisler menen da baylan?sl?. Bul dawirde balan?n social poziciyasi ozgeredi, ozinin jaq?nlar?, doslar?, qatarlaslar? menen jana munasabetler juzege keledi. Lekin en ulken ozgeris on?n. ishki dunyas?nda juzege keledi. Koplegen ospirimlerde ozinden qaniqmaslik ja?day? guzetiledi. Son?n menen birge, ozi haqq?nda?a ameldegi pikirlerdin bugin ol ja?dayda juz bol?p at?r?an ozgerislerge tuwr? kelmeyotganligi ospirimdi asabiylashishiga al?p keledi. Bul bolsa ospirimde ozi haqq?nda unams?z pikir ham qaweterdi yozaga keltiriwi mumkin. Birpara ospirimlerdi ne ush?n atirapda??lar, ulkenler, son?n menen birge, ata-anas?na qars? sh???p at?r?anl???n anglay almay at?r?anl??? uway?m?a salad?. Bul ja?day olard? ishten asabiylashishlariga sebep bolad? ham ospirimlik dawiri krizisi dep atalad?. Ospirimlik dawirinde jetekshi iskerlik - bul oq?w, baylan?s ham de miynet iskerligi bol?p tab?lad?, ospirimlik dawiri baylan?sinin tiykar?? waz?ypas? - bul dosl?q, joral?qta?? elementar normalarini an?qlaw ham iyelew bol?p tab?lad?. Ospirimler baylan?sinin tiykar?? ozgesheligi sonnan ibarat, ol tol?q joral?q kodeksine boysunad?. Ospirimlerdin ata-anas?, ulkenler menen etetu??n baylan?si olard?n ulken bol?anl?q sezimi tiykar?nda duzilgen bolad?. Olar ulkenler tarepinen etiletu??n haqhuquqlarini sheklewlerine, qars?l?q ham kelispewshiliklerine qatt? qay??radilar. Lekin so?an qaramastan, ol baylan?sde ulkenlerdin qollap-quwatlawlar?na mutajlik sezediler. Birgeliktegi iskerlik ospirimge ulkenlerdi jaqs?law tusiniwleri ush?n jardem beredi. Ospirim ozinde bol?p at?r?an ozgerisler, on? uway?m?a sal?p at?r?an maseleler haqq?nda ulkenler menen bol?w?w?a ulken mutajlik sezedi, lekin bun? hesh qashan birinshi bol?p ozi baslamayd?. Ospirim ozine sal?st?r?anda jas balalar s?yaql? etiletu??n mamile munasabetine qatt? naraz?l?q anlatad?. Ospirimler baylan?si asa ozgeriwshenligi menen xarakterlenedi, ospirimlik dawirine kimning bol?p tab?lad? hatti-hareketin q?l?w xos bol?p tab?lad?. Kobinese olar ozlerine tan?w ham yoqadigan ulkenlerdin hatti-hareketlerine eliklewchanlik etediler. Belgilengenler etip otilgen jonelgenlik, albette, ulkenlerdin da baylan?s ham munasabetinde ameldegi, lekin olar ulkenlernikidan oz emotsionalligi menen par?q etedi. Qatarlaslar?, son?n menen birge, sinfdoshlari topar?nda ospirim ozinin shartlesiwchanlik ozgesheligi menen korinetu??n bolad?. Ospirim oz topar?na baylan?sl? ham ?arezli bol?an? halda sol gruppan?n ul?wma pikirine qos?l?w?na ham on?n sheshimin mudami or?nlaw?a tay?n bolad?. Gruppa kobinese ospirimde «Biz» seziminin qaliplesiwine jardem beredi jane on?n ishki ja?day?n bekkemleydi. Ospirim jas?nda?? bala ush?n dos tanlaw juda ulken ahmiyeta iye. Ospirimlik dawirinde dos juda qadirli esaplanad?. Doslar turaql? turde ruhan, sh?n qalbinen jaq?n bol?w?a mutajlik sezediler. Bul mutajlik ospirim doslard?n hal-ja?day soran?w?w? ham koriwishlarida (qol berip, qushaq ash?p koriwiw) birge ot?r?w ham birge juriwge hareket etiwlerinde korinedi. Koplegen ane sonday juda jaq?n munasabetler, ospirimlerdin shaxs bol?p qaliplesiwinde, sherikliktegi hareketlerinin izi insan kewilinde ham yad?nda bir omirge saqlan?p qalad?. Ospirimler ulkenlerdin olar?a anlatatu??n isenimlerine ulken mutajlik sezediler. Ulkenlerdin ospirim jasdagilarga tasir korsetiwi, tarbiya beriwi ush?n en qolay sharayat - bul ul?wma miynet menen shu??llan?w? bol?p tab?lad?. Eger kishi jas da?? balalar jardemshi bol?w rol?nan qaniqsalar, ospirimler, asirese, ulken ospirimler ulkenler menen ten turde iskerlik korsetip at?r?anlar?nan, kerek bol?anda olard?n orn?lar?na da isley al?wlar?nan qaniqadilar. Ulkenler ospirimler menen dos s?pat?nda, on? tol?q tusinetu??n ham aq?l menen bassh?l?q qilsalar, bu?an ospirimler unaml? qarayd?lar, lekin bul bassh?l?q ulkendin qalew-qalewi ustinliginde kechsa, oday halda olar tol?q qars?l?q korsetediler. Bul qars?l?q kobinese unams?z natiyjelerge, geyde depressiya ja?dayd? da juzege keltiriwi mumkin, Bul ja?day kobinese ata-anas? avtoritar munasabette boliwshi shanaraqlarda ushrayd?. Bunday shanaraqlarda tarbiyalan?p at?r?an ospirimler turm?s?nda ?arezsiz halda hareket etiwleri, oz jobalar?n amelge as?r?wlar?, q?y?n juwapkershiliktin oz zimmalariga al?wlar? ana?url?m q?y?nlaw. Olar kobinese intellektuall?q xarakter degi mashqalalardi de q?y?nsh?l?q menen jenediler. Ospirimlik dawirinde balalard?n atirap da?? adamlar menen jeke ham jum?s maydan?nan bolatu??n munasabetlaridagi poziciyasi ozgeredi. Endi ospirimler oy?n ham de damga kemrek waq?tlar?n ajratgan, halda koprok saldaml? jum?slar menen shu??llana baslayd?lar ham olarda biliw processleri jedel rawajlana baslayd?. Oq?w ospirimler turm?s?nda ulken or?nd? iyeleydi. Ospirimler oq?w?nda?? tiykar?? motiv : bul olard?n ulgayayotganlikligin sezim ettiretu??n, anlatatu??n oq?w turlerine tayarlanishlari bol?p tab?lad?. Olar ush?n sh?n???wlard?n ?arezsiz formalar? yoqadi. Basqa dawir balalar?na sal?st?r?anda ospirimlerdin panlerdi tab?sl? ozlestiriwleri, q?z???wsh?l?qlar?n artt?r?wlar? oq?t?wsh?n?n oq?w material?n tusintira al?w uq?p?na baylan?sl?. Bilim uyreniw mutajlikleri tiykar?nda astesekinlik menen oq?w panlerine sal?st?r?anda qatan unaml? munasabet qaliplesedi. Bul dawirde oq?wd?n jana motivlar? yozaga keledi. Bul motivlar ospirimdin turm?sl?q jobalar?, keleshek kasipi ham ideal? menen baylan?sl? bolad?. Ayne ospirimlik dawirinen baslap, balalar turm?sl?q ilimiy, korkem bilimlerdi keneytiwge bolek mutajlik sezediler ham bu?an hareket etediler. Bilimli bala qatarlaslar? aras?nda hurmetke...
JUMAQ Insan shaxs?n?n qaliplesiwinde social ortal?q (shaxslararo munasabetler, oz-ara pikir almaslaw, sheriklik) d?n ahmiyeti juda ulken. Insan hesh qashan bir ozi jamiyetten boleklengen halda jetilisken shaxs bole almayd?. Ol tek adamlar aras?nda, jamiyette tarbiyalangandagina kamal insan bole al?w? mumkin. Ospirimlik dawiri oz ozgeshelikine kore emotsional biyqararl?q dawiri bol?anl??? sebepli bul dawirdegi ozgerislerdin klinikal?q formalar? har q?yl? ozgeshelik kasip etedi. Biz oz izertlew jum?s?m?zda ospirim shaxs?n?n qaliplesiwi quramal? psixologiyal?q process ekenligin, olarda?? agressiv ham affektiv s?yaql? ja?daylard?n kelip sh???w sebeplerin ham psixologiyal?q qasiyetlerin uyrendik. Adebiyatlar analizi ham otkerilgen izertlew natiyjelerine tiykarlan?an halda ospirimlerdin kopshilik boleginde agressiv ja?day guzetilib, bul ja?day olard?n ozoziga beretu??n bahalar? ham de individual psixologiyal?q qasiyetleri menen da baylan?sl? degen pikirge keliw mumkin. Bul processni uyrenip sh???w arqal? biz tomendegi juwmaqlar?a keldik: - ospirimlik dawirindegi en tiykar?? mutajliklerden biri bol?an ?arezlilikten azat bol?w zaruriyat?n tusinbew, ospirimdin ?arezsizligin sheklep qoy?w ozoziga bol?an isenim seziminin susayishiga al?p keledi; - ata-analar tamonidan balan?n tek qate ham kemshiliklerine pat beriliwi, atirapda??lar tarepinen balan?n kop s?n pikir etiliwi keyinirek ol ja?dayda agressiv ja?day qaliplesiwine jay jaratad? ; - shaxsda baylan?schanlikning jetkilikli darejede rawajlanba?anl??? olarda agressiv ja?day?n yozaga keltiretu??n tiykar?? faktorlardan biri esaplanad? ; Bul mashqalan? sheshiw ush?n oz waqt?nda psixoprofilaktik, reabilitatsion ham psixokorreksion jum?slar al?p barilmasa, agresiv ja?daylar ospirimlik dawirinen keyin da jane de hawij al?p, oz pikirin erkin ayta almaslik, ozine isenimsizlik, oz mumkinshilikleri ham qabiletlerin tol?q korinetu??n eta almaslik ja?daylar?n vujudga keltiredi. Natiyjede insanda olpen qaweterlik ham qadiksirash sezimleri kusheyip, turli psixik bozilishlarga, nevrozga ham hatte suitsidal ja?daylar?a sebep bol?w? mumkin.
ADEBIYATLAR
1. I.A.Karimov. O`zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. – T.: “O`zbekiston”, 2011. 2. I.A. Karimov Yuksak ma`naviyat - yengilmas kuch. – T.: Ma`naviyat, 2008. 3. Adizova T.M. O`quvchilarning shaxslararo munosabatlarini psixologik diagnostikasi va korrektsion ishlari.- Toshkent, TDPU, 1997. 4. Karimova V.Psixologiya. O`quv qo`llanma. Toshkent, A.Qodiriy nomidagi halq merosi nashriyoti. “O`AJBNT” markazi, 2002. 5. Nishonova Z.T. Psixik taraqqiyot diagnostikasi. Toshkent. Nizomiy nomli TDPU, 2004 y
* Примечание. Уникальность работы указана на дату публикации, текущее значение может отличаться от указанного.
